ساز و کار

زماني که براي اولين بار ظروف يکبار مصرف وارد بازارها شدند، همه نفس راحتي کشيدند و به خود وعده زندگي سالم‌تر و البته راحت‌تري دادند. در حال حاضر سا‌ل‌هاست که اين ظروف حتي در نذري‌ها و سفره‌هاي ما جاي خود را باز کرده‌اند و از زماني که نذري در سيني‌ها و ظروف فلزي در بين مردم پخش مي‌شد زمان زيادي گذشته ‌است.
مزاياي استفاده از ظرف یکبار مصرف
1- داراي مقاومت به مواد الکلي
?- صرف انرژي کمتر براي توليد
?- قابليت شکل پذيري بالا با گستردگي متفاوت خواص فيزيکي
?- طرح پذيري
?- شفاف بودن
مناسب بودن پلاستيک ها در کاربردهاى غذايى :
تمامى پليمرها از نوع دست اول تا آنهايى که بازيافتى بوده و همچنين ظروف پلاستيکى حتماً بايد قبل از استفاده در صنعت غذايى تحت آزمون Food grade قرار بگيرند. اين آزمون تحت استانداردهاى اتحاديه اروپا (EEC) و آمريکايى (FDA) انجام مى شود. با انجام آزمون هايى که در اداره کل آزمايشگاه هاى کنترل غذا و دارو نيز قابل اجرا هستند ميزان مهاجرت مواد سازنده پليمرها به سمت مواد غذايى مشابه سنجيده مى شود. در واقع وزارت بهداشت مقاومت و ميزان مهاجرت مواد سازنده پليمرها را در حلال ها يا محلول هاى مشابه مواد غذايى مى سنجد.
ظروف پلاستيکي يکبار مصرف را داخل ماکروفر قرار ندهيد :
از ظروف پلاستيکي در ماکروويو استفاده نکنيد به خصوص غذاهاي حاوي روغن و چربي ، چون گرما و پلاستيک و روغن با هم ترکيب شده ، که نتيجه ي آن توليد سم ديوکسين است ( از ظروف پيرکس و چيني استفاده کنيد).
براي نوشيدني‌هاي گرم از ليوان‌هاي کاغذي يا ظروف پلي استايرني سفيد رنگ و براي نوشيدني‌‌هاي سرد از ظروف پلي استايرني بي‌رنگ و شفاف استفاده کنيد
ظروف پلي استايرن چيست؟
پلي‌استايرن يک پليمر مصنوعي معطر از مونومر استايرن (يک ماده پتروشيمي) مي‌باشد که براي ساخت فنجان، بشقاب، کاسه، ظروف غذاي بيرون بر و غيره مورد استفاده قرار مي­گيرد. اين ماده به دليل وزن سبکي که دارد که ??% آن را هوا تشکيل داده شناخته شده مي‌باشد. در حقيقت در گذشته نه چندان دور، ليوان‌هايي‌ از جنس پلي‌استايرن بهترين روش براي نوشيدن مايعات گرم محسوب مي شد. پلي‌استايرن?? سال پيش به عنوان يک عايق ارزان و عالي براي نگه داشتن قهوه داغ مورد استفاده قرار مي­گرفت. ليکن از اين ماده بعدها در ظروف قیمت روز نایلکس يکبار مصرف نيز مورد استفاده قرار گرفت
ظروف يکبار مصرف گياهي چيست؟
ظروف يکبار مصرف گياهي از نشاسته وذرت ساخته شده‌ا‌ند و همانند ظروف بامبو دوستدار محيط زيست مي باشند. در شرايط مناسب (دما، رطوبت و حضور ميکروب ها)، محصولات به زيست تا ? ماه در طبيعت تجزيه مي شوند. اين محصولات تبديل به هوموس‌هاي غير سمي شده که مي‌توان از آن‌ها به عنوان کود استفاده شود. ظروف يکبار مصرف گياهي به زيست از نشاسته ذرت ساخته مي‌شوند و در نهايت در دستگاه‌هاي مختلف فرمينگ تبديل به ظروف گياهي در اشکال مختلف مي‌شوند
استفاده از ظروف يك بار مصرف گياهي را به دليل برخورداري از مزاياي خوب سلامت به تمامي خانواده هاتوصيه مي كنند. زمان برگشت ظروف پلاستيكي ظروف عسل يك بار مصرف به طبيعت ??? تا???سال طول مي كشد، اما اين زمان براي ظروف يك بار مصرف گياهي پنج تا شش ماه بدون هيچ آسيب زيست محيطي است.
اين ظروف عاري از هر گونه اثرات مضر و عكس العمل هاي شيميايي در تماس با مايعات و غذاهاي داغ و مقاوم در برابر حرارت است كه باعث بروز بيماريهاي عصبي و خوني مي شود. ارتقاي ايمني و سازش با محيط زيست از جمله علل اصلي ترغيب و تشويق مصرف كنندگان به تهيه اين ظروف است.
توصيه وزارت بهداشت
وزارت بهداشت هم در راستاي تامين و حفظ و ارتقاي سلامت جامعه بر استفاده از ظروف يکبار مصرف گياهي كه داراي مجوز قانوني لازم از اين وزارتخانه است، تاكيد كرد. به گزارش وزارت بهداشت، ‌درمان و آموزش پزشكي، ظروف يكبار مصرف گياهي (بر پايه نشاسته ذرت يا گندم) كه بتازگي در كشور توليد شده، هيچ مشكلي براي سلامتي استفاده‌كنندگان ايجاد نمي‌كند و به دليل طبيعي بودن پليمرهاي آن، زيست تجزيه‌پذير بوده و باعث تخريب محيط زيست نيز نمي‌شود.
وليد ظروف گياهي به دهه 1970 بازمي‌گردد اما در نهايت آمريکايي‌ها در سال 2002 موفق به توليد انبوه پليمر‌هاي گياهي شدند و از بهمن ماه 86 محققان ايراني موفق به توليد اين پليمر‌ها شدند و نام ايران به‌عنوان پنجمين کشور در دنيا که صاحب اين فناوري است، ثبت شد.
به‌طور معمول در کشور‌هاي صاحب فناوري توليد پليمر‌هاي گياهي از نشاسته ذرت، سيب‌زميني و گندم براي اين منظور استفاده مي‌شود. نشاسته به‌طور طبيعي يک پليمر گياهي است که خاصيت هيدروفيلي (آب دوستي) دارد. پس اولين مرحله توليد يک پليمر قوي از بين بردن اين خاصيت است: افزودن اسيد‌هاي چرب گياهي چون استاريک اسيد و اولئيک اسيد باعث مي‌شود تغييراتي در ترکيب اوليه به وجود‌ آيد و با تشکيل گروه استري با زنجيره طويل کربني، خاصيت آب‌گريزي ايجاد شود.
در مراحل بعدي، افزودن ترکيباتي مانند موم عسل، روغن‌هاي گياهي، گلوتن (براي حفظ خاصيت چسبندگي) و سلولز خواص فيزيکي و مکانيکي پليمر بهبود مي‌يابد و ترکيب حاصل در دستگاه اکستروژن به گرانول تبديل مي‌شود. تبديل گرانول به ورق، مواد تزريقي و فيلم‌هاي نازک محققان را قادر مي‌سازد انواع و اقسام کيسه‌هاي پلاستيکي،ظروف پلاستيکي، ظروف يکبار مصرف و… را توليد کنند.
در استفاده از اين پلاستيک‌ها هيچ محدوديتي وجود ندارد و تمام انواع ظروفي که با پلاستيک‌هاي معمول ساخته مي‌شود با پليمر‌هاي گياهي هم قابل توليد است، ضمن اينکه ظروف گياهي از انعطاف‌پذيري بيشتري برخوردارند، در مايکروفر قابل استفاده‌اند، بر خلاف پلي‌استايرن که استفاده از آن در دماي بالاتر از 65 درجه مجاز نيست، دماي 90 تا 100 درجه سانتي‌گراد را به راحتي تحمل مي‌کنند.
تجزيه ظروف گياهي در خاک حداکثر 3 تا 6 ماه طول مي‌کشد که بستگي به دما، رطوبت و فشار خاک دارد که ميکروارگانيسم‌هاي موجود در خاک را تحت‌تاثير قرار مي‌دهند. علاوه بر حفظ محيط زيست، حفظ سلامت انسان‌ها هنگام استفاده از اين ظروف اهميت ويژه‌اي دارد و از آنجايي که اين پليمر‌ها منشا گياهي و طبيعي دارند، هيچ ماده سمي و مضري از آنها آزاد نمي‌شود.
عدم‌ وابستگي به منابع نفتي و مصرف کم انرژي براي ساخت ظروف يکبار مصرف گياهي از ديگر مزاياي آن است.پليمرهاي گياهي جهت توليد دمايي در حدود 130 درجه نياز دارند درحالي‌که در پليمر‌هاي معمولي اين دما بالاي 190 درجه است و اين اختلاف 60 درجه دما باعث صرفه جويي مالي زيادي در طول سال مي‌شود.
آمريکا ظروف را از نشاسته ذرت توليد مي کند. ايتاليا و انگلستان از نشاسته سيب زميني استفاده مي کنند.
ولي ايران با توجه به فراواني نشاسته ذرت و گندم در کشور از آن ها بهره گرفته ايم. ولي تکنولوژي به گونه اي است که مي توان از هر نوع نشاسته اي توليد کرد.
خواص نشاسته براي توليد ظروف گياهي
نشاسته از نظر خواص فيزيکي يک ماده پليمر گياهي ضعيف است. ما اين خواص را ارتقا داديم. نشاسته سفره یکبار مصرف ارزان قیمت را يک ماده آب دوست است به ماده اي آب گريز تبديل کرديم، در اصل مي توان گفت هنر اين کار در آب گريز کردن نشاسته است.
سپس با افزودن موادي مثل موم عسل، روغن گياهي و فيبر سلولز و آن را ارتقا داديم. براي مثال موم عسل باعث براق و نرم شدن آن مي شود و فيبر سلولز به آن استحکام مي دهد.
ميزان دماي قابل تحمل توسط اين ظروف از 20 درجه تا 100 درجه مي باشد. البته تفاوت کاسه یکبار مصرف با نوع پلاستيکي در اين است که از مايکروفر مي توان استفاده کرد.